سيد حيدر بيات: ديليميزي محض ادبي بير ديل دئييل، قاپساملي بير ديل كيمي اؤز توپلوموموزا تقديم ائتمه‌سك، توپلوم اؤزونه اينانماياجاق. دگرلي شاعير و تدقيقاتچي سيد حيدر بيات ۱۳٥٥- جي ايلده زنجانين آق بولاغ كندينده دونيايا گؤز آچدي. ٦ ياشيندايكن ملا يانيندا گله‌نكسل مكتبه گئديب، قرآن كريم-ي اوخوماغا و اؤيرنمگه باشلادي. ۷ ياشيندا ايلك مكتبله ياناشي گله‌نكسل مكتب‌لرده «تنبيه‌ الغافلين»، "گلستان سعدي"، "كليله و دمنه"‌ كيمي كيتاب‌لاري دا اوخودو. داها سونرا زنجان حوزه‌ علميه‌سينده عرب ادبياتي و منطق اوخوماغا باشلادي. اورادا رسمي تحصيلاتيني دا سيكل‌ه قدر داوام ائتديردي. ۱۳۷۳-ده قوم حوزه‌سينه گليب اورادا اصول فقه، فقه، منطق و فلسفه، تفسير و كلام كيمي علم‌لري اوخوماغا باشلادي. بيات، ۱۳۸۲ايلينده قومدا "تورك ادبياتي اوتاغي" (اتاق ادبيات ترك) آدلي مدني بير اوجاق قوردو و تورك ديلي و ادبياتي اوزرينده چاليشمالاريني سوردوردو. آيريجا، مجمع الشعراي آل ياسين، انجمن ادبي حوزه، انجمن شعر و قصه حكيم هيدجي، پينار درنگي، مقدس اردبيلي هيئتي كيمي درنك و اوجاقلارين اويه‌سي، اوستادي و يا قورجوسو اولاراق فعاليت ائتدي. حاضيردا تورك ادبياتي ساحه‌سينده چاليشان بيات، عيني زاماندا قوم حوزه‌سينده فقه، اصول فقه و فلسفه كيمي درس‌لري داوام ائتديرير. او، ۱۳۷۹- دان اعتباراً پروفسيونل اولاراق تورك ادبياتي ساحه‌سينده چاليشير. سيد حيدر بيات بير ايلدن آرتيق بير سوره "پيام قم" آدلي هفته‌ليگين توركجه صحيفه‌سيني يولا سالاراق باش يازاري اولموشدور. اونون بير چوخ شعري و مقاله‌سي مختلف قزئته، درگي و آنتولوژي‌لرده يايينلانميش و اينترنت صحيفه‌لرينده گئنيش شكيلده يئر آلميشدير. "آلما يولو شعر توپلوسو"، قوم، نويد اسلام يايين‌لاري و "سيبي ميان دو آينه" (ايكي آينا آراسينداكي آلما: عراق بؤلگه‌سي كلاسيك تورك يازار و شاعيرلرين تذكره‌سي) اونون يايينلانميش اثرلريندن دير. سيد حيدر بيات ائولي ايكي اوشاق آتاسي‌دير./ - سايين حيدر بيات، تورك ديلي و ادبياتي ايله ايلك دفعه زامان ايلگيلنمگه باشلادينيز؟ بو ساحه‌ده كيم‌لر و هانسي فاكتورلار ائتكيلي اولدو؟ -تورك ادبياتي ايله ايلگيم دولاشيق بير سورج سوروبدور. ايلك مكتبده اوخويان زامان‌لاردان اصلي- كرم، كور اوغلو، امير ارسلان، شاهنامه‌نين توركجه‌سي، عاشيق علسكر كيمي كيتاب‌لاري الده ائديب اوخويارديم. ايندي‌ ده مكتب اؤيرتمن‌لريميزه اصلي- كرم كيتابيني اوخوماغيم منه دادلي بير خاطيره كيمي‌دير. دؤرد اؤيرتمن قيز، كندين تلويزيون‌سوز گئجه‌لري بو كند اوشاغي‌‌نين اوخودوغو ليريك داستان‌لارلا غربتين چتين‌ليك‌لريني تحمل ائدرديلر. بو كيتاب‌لارين بير سيراسي كنديميزده وار ايدي، قالانيني اؤزوم شهردن آلميشديم. گؤروندويو كيمي بو كيتاب‌لار جيدّي ادبيات ساحه‌سينده يئر آلمير، آرتيق فولكلور كيتاب‌لاري‌دير. اونا گؤره ده بيليم آرخاسينجا اولان بير انسانين پلان‌لارينا ائتكي بوراخا بيلن سويه‌ده دئييل‌دير. ايكينجي دؤرده، يول مجله‌سيني ۱٥ ياشيمدا آليب واراقلارديم. اون يئددي - اون سككيز ياشيمدا زنگانين شاعيرلري‌نين اثرلريله تانيش اولدوم و اؤزلريني ياخيندان گؤردوم، عباس بابائي، هوشنگ جعفري و يعقوب محمدي كيمي شاعيرلر. ايگيرمي بير ياشيمدا قوم‌دا ياشاركن اميد زنجان درگي‌سينه آبونه اولموشدوم، بو هفته‌ليگي قوما پوست ائدرديلر. وارليق درگيسيني ده آرا سيرا آلارديم، توركجه شعر ده يازارديم، بونلا بئله بونلارين هئچ بيريسي مني اؤز وارليغيما جيدّي شكيلده دوشوندورموردو. حافظي اوخويوب ازبرله‌ييرديم. تهراندا منوچهر آتشي‌نين شعر كيلاس‌لارينا قاتيليرديم. اما ياواش ياواش گؤردوم داها فارسجا اورگيمي بارينديرمير. ائله بيل كؤنلومون درينليك‌لريله بو ديلين ايليشكيسي يوخدور. يعني گئرچكدن ده بئينيمين درين قات‌لاري بو ديل ايله باريشماييرديلار. سونرا بو مسئله‌ني فيرانسيزجانين بؤيوك يازارلاريندان ساييلان رومانيا كؤكنلي اميل سيوران-ين تجروبه‌لرينده ده اوخودوم. انسان باشقا ديلده يازا بيلمير ترجومه ائدير. بو مسئله مني اؤز ديليمده يازماغا يؤنلتدي. - چاليشمالارينيز حاقيندا قيساجا دانيشا بيليرمي‌سينيز؟ - بيرينجي ايشيميز قومدا، "پينار درنگي"ني قورماق اولدو. ۱۳۷۹- دا آذربايجانين مودرن ادبياتي اوزرينده چاليشان بو درنك بيزيم ائوده قورولدو. ائلشن بگ اوريادلي تورك ادبياتيني بيزيم هاميميزدان ياخشي بيلردي و گليشميش بير ادبياتچي ‌ايدي. بو درنگي قورماق ايكيميزين ايده‌ميز ايدي. تانينميش يازارلاريميزدان فتح‌الله بگ ذوقي و مهرعلي محمدي"چنلي" تورك ادبياتيندا جيدي يازماغي اورادا باشلاديلار. البته سايين ذوقي ايله اؤنجه‌دن قوم حوزه‌سي‌نين ادبيات اوجاغيندا تانيش ‌ايديك و اورادا ادبيات اوزرينده امكداشليغيميز وار ايدي. قوم‌دا هئچ بير مدياميز يوخ ايدي. اونا گؤره ده "پيام قم" هفته‌ليگي ايله باغلانتي قوردوم. اونلار بيزه بير توركجه ستون آچديلار. او ستون سونرا صحيفه‌يه دؤندو و بير ايل حدودوندا سوردو. بيرينجي تورك ديلينده ژورناليسم تجروبه‌م اورادا اولدو. بو صحيفه قوم‌دا ياييملانان ايلك توركجه يازي‌لار ايدي. سونرالار "گويه" درگيسي ايله بير ايل حدودوندا امكداشليق ائتديك. بو آرادا قومدا "تورك ادبياتي اوتاغي"ني قوردوق. بو اوجاق فتح‌الله بگ ذوقي‌نين امكداشليغي ايله قورولدو. اوتاق حدوداً اوچ ايل سوردو و اؤزونون بير اوفيسي وار ايدي. اورادا قوم‌دا چاليشان تورك فعال‌لاري بير بيريله تانيش اولدولار و قوم تورك‌لري‌نين توپلومسال حركت‌لري‌نين نطفه‌سي اورادا باغلاندي. اوتاغين بيرينجي ايلينده فتح‌الله بگ ذوقي حوزه‌ده "رسول" درگيسيني ياييملادي. بو درگي‌دن يالنيز ايكي سايي ياييملاندي، آنجاق هم قوم‌دا هم ده بوتون آذربايجاندا بؤيوك ائتگي بوراخدي. بو آرادا قوم‌دا سازمان تبليغات اسلامي‌نين اينجه صنعت شعبه‌سي (حوزه هنري) "نهمين كنگره سراسري شعر و قصه طلاب"ي قورماق ايسته‌ييردي. من ده او كونقره‌نين قوروجو هيئتينده ايديم. بيرينجي دؤنه اولاراق كونقره‌نين بيلديريسينده "اثرلرين فارسجا و ايراندا دانيشيلان باشقا ديل‌لر و لهجه‌لرده اولا بيله‌جگي» قيد اولوندو. او كونقره قومدا قورولدو و چوخلو شاعيرلريميز اورادا توركجه شعر اوخودولار. آنجاق بيزيم شعرلر هئچ بير اؤدول قازانماديغيندا، مسئله‌يه حساس اولدوم. دئمك توركجه شعرلر هئچ داورلره وئريلمه‌ميشدي. اونا گؤره ده اونونجو كونقره‌ده بيلديري وئريب و كونقره‌ني تحريم ائله‌ديم. بو بيلديري‌نين خبري او زامان دورنا سيته‌سينده ياييملاندي. ۸٥-جي ايلين خورداد اولاي‌لاريندان سونرا اوتاغي باغلاماق مجبوريتينده قالديق. اوندان دولايي يارانان بوشلوغو دولدورماق اوچون "مقدس اردبيلي درنگي"ني يولا سالديق. بو درنك آذربايجانلي شاعير نظامعلي‌ قيچلويي‌ گيلين ائوينده قورولدو. سونرالار بيزيم ائوده داوام ائتدي. قاتيلان‌لارين گون‌دن گونه چوخالماسي، درنگي حسينيه‌ده قورماميزا سبب اولدو. بو آرادا سايين مجيد داستاني، يوسف سليماني و جلال ذوالفقاري كيمي يارديم ائله‌ين يولداش‌لاردان آد چكمه‌لي‌يم. بو درنگين ٥۰ نفردن چوخ اؤيه‌سي وار ايدي و اون‌لارجا انسان، اورادا اؤز ديلينده اوخوما يازماني اؤيرنه ‌بيلديلر. بو درنك‌ده مندن باشقا فتح‌الله ذوقي، ياشار اميريان و باشقا دوست‌لار تدريس ائديرديلر. سونرالار تورك ديلينده انگيليزجه اؤيرتيم‌ كيلاس‌لار دا تشكيل اولدو. عليرضا آقازاده و ح. حسين‌زاده او كيلاس‌لاري اداره ائديرديلر. ايكي ايلدن سونرا بير سيرا تضييق‌لره گؤره درنگي ‌ده تعطيل ائتمك مجبوريتينده قالديق. اينترنت ساحه‌سينده ايسه حدوداً ۱۳۸۰ ايليندن منيم وبلاگيم اولوب. سون ادبي وبلاگيم ايسه "آلما يولو" صحيفه‌سي ‌ايدي. بو وبلاگلا سيزين اوخوجولار تانيشديرلار. "آلما يولو"ندا گئدن كؤشه يازي‌لاري بير چوخ فعاليميزي ايلگيلنديريردي و سانيرام بيرينجي كؤشه‌لر اولماسالار دا، كيمسه او حجمده كؤشه يازماييبدير. بو وبلاگ فيلتر اولاندان سونرا سانال دونياداكي چابالاريمي دوردورموش كيمي‌يم. ايندي داها نه تورك ادبياتي اوتاغيندان، نه ده او درنك‌لردن هئچ بير خبر يوخدور. يالنيز هفته‌ده بير يول اوچ دؤرد يولداشلا ييغيشيب اؤز يازي‌لاريميزي و معلوملات‌لاريميزي پايلاشيريق. آراشديرما و كيتاب ساحه‌سينه گلديكده دوكتور صديق‌ين فارسجا حاضيرلاديغي ديوان‌لغات‌الترك-ون ترجومه‌سينده اونا يارديمجي اولدوم. شاعير دوستوم احمد عبدي‌نين يارديمي ايله بو چئويريني عربجه اؤزگون متين ايله تطبيق ائتديك. باشقا ادبي تدقيقات‌لاريمدان ايراندا آذربايجان اوستان‌لاري ديشاريسيندا يازيلان تورك اثرلرين اوزرينده تدقيقات‌دير. بو تدقيقاتين بيرينجي ورسيونو "سيبي ميان دو آينه" باشليقلي ۷۰ صحيفه حدودوندا حكيم تيليم‌خان يادنامه‌سينده ياييملاندي. بو مقاله‌ده چاليشميشام ايراندا آذربايجان اوستان‌لاري ديشاريسيندا ياشايان تورك يازارلارين آديني قلمه آلام. شعر ساحه‌سينده ايسه "آلما يولو" آدلي بير كيتابيم ايشيق اوزو گؤروب. ماسا اوستونده اولان بيتمه‌ميش بير سيرا ايش‌لريم ده واردير. - ايراندا چاغداش تورك ديلي و ادبياتي حاقيندا و بو ساحه‌ده آپاريلان چاليشمالارلا ايلگيلي نه‌لر دئيه بيلرسينيز؟ - ايش‌لريميزي عقلانيته دوغرو يؤنلتمه‌لي‌ييك. آيريجا هر كس اؤز ساحه‌سينده چابا گؤسترمه‌لي‌دير. ساحه‌لر هردن چوخ قاريشير. ديليميز ايندي‌يه كيمي ادبيات ساحه‌سينده انكشاف ائديردي. ايندي بيزده اؤيكو و رومان دا شعردن بير ايكي آدديم سونرا گلمگه باشلاييبدير. اما ديليميزي بو ساحه‌ده سينيرلانديرماماق لازيم. هر كس اؤز اوخودوغو ساحه‌ده اثر و اورتام ياراتمالي‌دير. ايندي بيزده فلسفه، سوسيولوژي، پسيكولوژي، سياسي علم‌لر، حقوق و بو كيمي دال‌لارين يازماغينا اورتام يارانيبدير. بونلاري گليشديرمگه دوغرو آدديم آتمالي‌ييق. يعني ديليميزي محض ادبي بير ديل دئييل قاپساملي بير ديل كيمي اؤز توپلوموموزا تقديم ائتمه‌سك توپلوم اؤزونه اينانماياجاق. اونا گؤره‌ ده ايراندا ديليميزدن سؤز گئدنده، يالنيز تورك ديلي و ادبياتي كيمي اصطلاح‌لاري اؤن پلانا چكمكله راضيلاشميرام. بلكه سيز "ت.ر.ت"ده بو مسئله‌ ايله اؤز- اوزه گلميشسينيز. خبر دونياسي گئنيش بير دونيادير و هر ساحه‌نين اؤز تئرمين‌لري ايله او ساحه‌نين خبريني يازماق لازيم. گؤرورسونوز بورادا داها ادبي ديله آرخالانماق اولمايير، قاپساملي بير ديل گره‌‌كير. باشقا سورون‌لار دا وار. بيزده ادبيات ساحه‌سينده آراشديرمالار چوخ زامان بئله جيدّييه آلينمير. توركيه و آذربايجاندا توركولوژي كورس‌لاريني گئچيرن انسان‌لار اينترنتده يالنيز سياسي يازيلارلا چيخيش ائديرلر. اونلار توركجه آراشديرمالارين يئري يالنيز توركيه و قوزئي آذربايجان اونيورسيته‌لري‌دير دئيه، بير شئيه اينانيرلار بلكه!؟ بيزيم ايندي اينترنتده قوتادغو بيليگه گؤره بيرجه دنه اولسون بئله مقاله‌ميز يوخدور. - ايران كيتابخانالاريندا و خصوصاً قوم شهرينده‌كي كيتابخانالاردا يوزلرجه، بلكه ده مين‌لرجه توركجه اليازما اثرين وارليغي بيلينمكده‌دير. بونلار بؤيوك بير مدنيتين، زنگين بير كولتورون يادگاري‌دير. شبهه‌سيز بو اليازمالار آراسيندا چوخ دگرلي و ائشسيز اثرلر واردير. آنجاق بيلينديگي كيمي بير چوخونون وارليغيندان بئله كيمسه‌نين خبري يوخدور و ساده‌جه كاتالوق‌لارداكي آدلارا اشاره اولونموشدور. سيز بو قونودا نه دوشونورسونوز؟ - بو سورويا داها گئنيشجه‌ توخونماق ايسته‌ييرم. يعني بو مسئله‌ني ياواش ياواش اطرافلي آراشديرماق گر‌كير. بو ساحه‌ده البته اليني خميره بولايان و ايشين ايچينده اولان دوست‌لاريميز او جومله‌دن فتح‌الله ذوقي و حسين متقي داها دقيق نظر وئره بيلرلر. من ده اؤز باخيش‌لاريمي اورتايا قويورام. توركيه آكادمسين‌لري و توپلومو تورك كلاسيك‌لره موزه‌‌ده يئرلشه بيلن بير اثر كيمي باخيرلار. ديلين دگيشمه‌سي بو مسئله‌يه سبب اولوبدور. آنجاق ايراندا اولان تورك توپلومو بو كلاسيك‌لري تاقچاسينا قويور، اوخويوب داد آلا بيلير. اونا گؤره ده توركيه‌ده تئز كيمي ايشله‌نن نوسخه‌لري كسين بيز بورادا ياييملامالي‌ييق. توركيه‌ده ايندي چوخ نوسخه‌لر تصحيح اولور، آنجاق بورادا ياشايان توپلومون الينه يئتيشمير. اورادا اولان اؤيرنجي‌لريميزين وظيفه‌سي، اثري بير تئز كيمي اورادا سونماقلا بيتمير. آذربايجان يازارلارينا گلديكده بير اؤنملي مسئله‌ني خاطيرلاماق ايسته‌ييرم. منجه بيزيم باخيشيميز توركجه نوسخه‌لره قاپساملي باخيش دئييل. اجازه وئرين مسئله‌ني بير ميصداق ايله اورتايا قويوم. اميرعليشير نوائي‌نين ال‌يازمالاري دئمك اولار ايراندا بوتون كيتابخانالاردا واردير. بو اثرلري كسين تكجه افغانستان اؤزبك‌لري اوخوماييرميش، بيزيم آتابابالاريميز اوخويورموش. سنگلاخ، نوايي‌نين اثرلرينده گئدن توركجه سؤزجوك‌لرين آچيقلاماسي‌دير. بونو بير خويلو(محمد عباسي) تلخيص ائديب‌. همين نوسخه‌ني قاشقاي ائلخاني‌نين تاپشيريغي اوزره گؤزل خط ايله بيريسي يازيب ايندي مجليس كيتابخاناسيندا ساخلانيلير. آنجاق چاغاتايجا اثرلر نوايي‌‌يه محدودلاشمير. هم نوايي‌دن اؤنجه هم نوايي‌دن سونرا آذربايجان تورك‌لري ايچينده چاغاتايجادا بوللو اثرلر يازيليبدير. بو اثرلر بيزيم بؤيوك ادبي ميراثيميزدير. اؤرنك اولاراق حدوداً ياريم قرن نوايي‌دن اؤنجه عبدالقادر مراغي‌نين توركجه اثرلري چاغاتاي توركجه‌سينه ياخينلاشير. نوايي‌دن سونرا صادقي افشار، شاه عباسين رسمي كيتابداري اؤز اثريني چاغاتاي توركجه‌سينده يازير. بونا گؤره ده بيز بوتون چاغاتايجا يازيلان اؤنملي اثرلري آراشديريب، ياييملامالي‌ييق. اونلار ايران تورك‌لري‌نين ادبيات تاريخي‌نين بؤيوك بير پارچاسي‌دير. باشقا تعبيرله امير تيمورون حؤكوم سوردويو جوغرافيادا يازيلان بوتون توركجه اثرلر ايران توركجه‌سي چرچيوه‌سينه داخيل اولور. اما اسف‌لرله بيز ده بئله بير باخيش يوخدور. چاغاتايجادان باشقا، واختيلا ايراندا اوخوجو كوتله‌سي طرفيندن اوخونان عثمانلي اثرلرده يئنه ايران توركجه‌سي چرچيوه‌سينه داخل اولمالي‌دير. اؤرنگين "اختري كبير" هله ‌ده قديم ملالارين كيتابخاناسيندا واردير. بورادا بير مسئله‌نين وورغولانماسي بلكه يئرينه دوشر. ايراندا ايندي بورسدا اولان سون فارسجا معتبر سؤزلوك "فرهنگ سخن" سؤزلويودور. بو سؤزلويون مؤلفي دكتر حسن انوري، تيكان‌تپه (تكاب) تورك‌لريندن‌دير. دوكتور انوري بير موصاحيبه‌ده دئميشدي: "منيم اوشاقليقدا گؤردويوم بيرينجي لغتنامه "اختري كبير" آدلي عربجه - توركجه بير لغتنامه ‌ايدي". اختري كبيردن ايراندا بولجا اليازمالار واردير. نه‌سه بو تيپ عثمانلي اثرلرده ايران تورك كلاسيك‌لري سيراسيندا آراشديريليب ياييملانمالي‌دير. يعني اليازمالار فوندوندا يالنيز آذربايجان توركجه‌سيني گزمك بير داريسقال باخيش‌دير، و نه يازيق كي بو باخيش هله بيزده واردير. باشقا بير سورونوموز تصحيح ساحه‌سينده گليشميش انسان‌لاريميزين اولدوقجا آز اولدوغودور، بونا نشر امكان‌لاري‌نين چتين‌ليگيني‌ ده آرتيرمالي‌ييق. ايندي‌ليك بو ساحه‌ده ان عاجيل مسئله‌لردن بيري ده، بير قيلاووزون اورتايا چيخماسي‌دير. توركجه اليازمالاري ايراندا گنل اوخوجو كوتله‌سينه چاتديرماق، تصحيح ائديب ياييملاماق اوچون واحيد بير شيوه اليميزده يوخدور. بو مسئله گنج آراشديجي‌لارين اليني سويودور، اونلار اثرين تصحيحينده هانسي شيوه‌‌نين دوغرو اولدوغونو بيلمه‌ديگيندن ايشي دايانديريرلار. من اؤزوم دفعه‌لرله بو مسئله‌نين شاهيدي اولموشام. ان سون مسئله‌ميز ايسه نوسخه‌لرين الده ائديلمه‌سي چتين‌ليگي‌دير. بو مسئله ياواش ياواش چؤزولور. بيليرسينيز ايندي مجلس كيتابخاناسي چوخلو اليازمالاري سيته‌يه قويوبدور و اونلاري بئله پاراسيز ائنديرمك اولور. بونلا بئله دئديگينيز كيمي ايراندا اولان چوخلو اليازمالاردان اليميزده دقيق بيلگي‌ يوخدور و بير سيرا كيتاب‌لاريميزين كاتالوگ‌لاردا آدلارينا بئله اشاره اولسا، ديلينه اشاره اولونماييبدير. بير سيرا كيتابخانالار ايسه نوسخه‌لري وئرمير و يا اينجيديرلر. آنجاق گليشميش آراشديرماجي‌لار و قاپساملي باخيش‌لار اورتايا چيخارسا بو سورون‌لارين هاميسي چؤزوله‌جك‌. - توركيه راديو و تلويزيون قورومو (ت.ر.ت) خبر يايينجيليق آلانيني گئنيشلتمك آماجي ايله عرب اليفاسي ايله تورك ديلينده يئني وب سيته‌سي (www.trtturki.com) آچميشدير. بو قونودا نه دوشونورسونوز؟ من بو مسئله‌ني اولدوقجا اولوملو بيليرم. ايراندا توركجه ياييملانان سيته‌لر داها چوخ سياسته و آزجا ادبيات و اينجه صنعته يئر آييريرلار. سياسي بؤلوم‌لري ‌ده يالنيز ايرانين ايچ مسئله‌لرينه و آذربايجانا عايد مسئله‌لردير. حالبوكي بير مخاطب اولاراق دونيا اؤلكه‌لرينه عايد قونولار، هاليوود اولدوزلاري، فوتبال اولدوزلاري، يئمك‌لرين خاصيت‌لري، طبي خبرلر و اينترنت‌ دونياسيندا انسان‌لاري ايلگيلنديرن عيني حالدا بير آژانسين پرنسيب‌لرينه اويغون بوتون قونولاري اؤز ديليميزده اوخوماق ايسته‌‌ييرم، سيزين سيته ايسه بو ساحه‌ده بؤيوك آدديم‌دير. بيلديگينيز كيمي اؤنجه‌دن آمريكا سسي‌ عرب اليفباسي ايله محدود شكيلده يولا دوشموشدو. من "هويت قهوه‌خانه‌اي روشنفكران آذربايجان" باشليقلي بير يازيدا اونلارين باخيشيني تنقيد ائتديم. سيزين سيته‌ني من ايزله‌ييرم. هم فارسجا بؤلومو، هم عرب خطي ايله ياييملانان توركجه بؤلومو اولدوقجا دگرلي‌دير. اؤزلليكله "ت. ر.ت توركي"ده گئدن ديل ايكي باخيمدان بيزه اؤنملي‌دير. بيريسي آذربايجان توركجه‌سي ايله توركيه توركجه‌سي آراسيندا ساغلام بير كؤرپو قورماق، ايكينجي‌سي ايملا - انشاء مسئله‌سينه دقت يئتيرمك دير. ايندي بيزيم يوزده دوخسان سيته‌لريميزده سؤزجوك‌لرين نئجه يازيلديغي هئچ بير اؤنم‌ داشيمير. يازي‌لاري كؤچورگه پروقرام‌لاري ايله لاتين‌دن عرب اليفباسينا كؤچوروب، هئچ بير ائديت ائتمه‌دن ياييملاييرلار. اساس يئرينه عصاص، مسئله يئرينه مسله، ناظير يئرينه نازير و ... . آنجاق باخين من بو گون سيزين ايدمان بؤلومونوزو عربجه بؤلومون ايدمان بؤلومو ايله توتوشدوردوم. اورادا آوروپا ليگ‌لريندن سؤز گئديبدير، اما سيزده چوخلو ايران ليگيندن و فارسجا بؤلومده توركيه ليگ‌لريندن سؤز گئديبدير. حالبوكي بير مخاطب اولاراق من ده توركيه ليگ‌لريله ايلگيله‌نيرم و دونيا ليگ‌لريني ده واختي ايكن ايزله‌ميشم. ايندي‌ ده خبرلريني هردن اوخويارام. اونا گؤره ده بوتون بو خبرلري تورك ديلينده بئله تيتريني ده اوخويا بيلسم، اؤزومو بو باخيمدان موتلو سانارام. منجه دؤيچه‌وله و بي‌بي‌سي فارسي‌نين كولتورل بؤلوم‌لري چوخ گوجلو اولور، (البته يالنيز فارسجا بؤلوم‌لري و توركجه، عربجه بؤلوم‌لري او گوجده دئييل) اگر بيز او سويه‌يه قالخا بيلسك داها بؤيوك آدديم‌لار گؤتورموش اولاريق. - سايين حيدر بيات، دگرلي زامانينيزي "ت.رت. توركي" سيته‌سينه آييرديغينيز اوچون تشكور ائديريك. - من ده سيزه و "ت.ر.ت توركي‌"‌ده چاليشان بوتون دوست‌لارا اؤز سايغيمي بيلديريب، باشاري‌لار آرزيلاييرام. http://bayrambayani84.blogfa.com/post-88.aspx